Hansbeke

Hansbeke dorpsgezicht

Fusiegemeente met Nevele van 994 ha met 2284 inwoners (1981). Grenst ten
N. aan Zomergem met de Brugse Vaart, ten O. aan Merendree en Landegem,
ten Z. aan Nevele en ten W. aan Bellem en Lotenhulle. Droge en matig
droge zanden lemig-zandbodems op de kouterruggen en net alluvium in de
beekdepressies. Een groot aantal waterlopen doorstromen de gemeente.
De belangrijkste, de z.g. Brugse Vaart, verbond Gent met Brugge en later
Oostende. Gedolven vanaf 1613, werd de eerste brug over de vaart in Hansbeke gelegd ca. 1800.
Eerste vermelding als Hansbeka in 1147 en Ansbeke in 1160.
De heerlijkheid Hansbeke ging midden XII over van het gelijknamige geslacht
naar de Steenlants als leenhouders. Hing af van het leenhof van de burggraven van Gent te Heusden, wear ze op 27 september 1443 werd verkocht. De heerlijkheid strekte zich uit over het grootste deel van de parochie en bezat nog enclaves in andere parochies. Het foncier was de hofstede of z.g. kasteelgoed,met een omwald "kasteeltje",
het latere "Goed 't Exaarde".
De tiende werd in 1293 door de graaf van Vlaanderen aan het kapittel van
Doornik afgestaan. Na de verkoop in 1765 hing de heerlijkheid over naar van de Woestyne (d'Hansbeke), wiens zoon in 1858 zijn eind XVIII wederopgebouwde kasteel en goederen legateerde aan F. Borluut-Kervyn. Andere heerlijkheden op de gemeente waren die van Zomergem, Nevele en Bellem. Nog talrijke van de oude en enkele bij naam gekende pachthoeven zijn bekend. In 1147 schonk de bisschop van Doornik het patronaat van de kerk aan de abdij van Drongen. Sinds 1559 maakt de parochie deel uit van het bisdom Gent.
De spoorweg Gent-Brugge (sedert 1838), en parallel ermee de E40-autostrade,
doorsnijdt de gemeente van O. naar W. De aanwezigheid van de spoorweg en de autostrade stimuleerde de evolutie van landbouwdorp naar forenzengemeente (in 1961 51 % van de actieve bevolking). De laatste decennia aanleg van enkele villaverkavelingen in de dorpskom, o.m. twee wijken met sociale woningbouw.
Referentie(s) VAN DRIESSCHE L., Geschiedenis der gemeente Hansbeke
volgens Frans De Potter en Jan Broeckaert bewerkt en aangevuld door Leon
Van Driessche. s.l., 1952.
VIOE.

Begijnhoflaan 1-3 

Aaneengebouwde huisjes, thans gelegen aan de straat maar in feite samenhorend met de erachter en ernaast gelegen huisjes, ook z.g. "het begijnhof", en aldus in U-vorm gegroepeerd rondom een boomgaard (zie ook Hansbekedorp nr. 60-62, 64-66. In kern XVIII-huisjes van één bouwl. onder geknikt zadeldak met recentere dakkapellen, l. huisje tot voor enkele jaren met jaarankers 1769 in de zijgevel. Gewitte gevels op geschilderde plint. Gewijzigde vensters, doch drie behouden steekboogdeurtjes in geschilderde bakstenen omlijsting met oren en kroonlijstje. L. zijgevel oorspronkelijk bepleisterd en voorzien van jaarankers, thans vernieuwd. Tegen r. zijgevel aangebouwd bakstenen dienstgebouwtje onder zadeldak. 
DORPSG.

Begijnhoflaan 2 

Boerenarbeidershuisje, vermoedelijk in XIX A aangebouwd tegen nr. 4. Naar Z. gerichte gevel van drie trav. en één bouwl. onder overkragend zadeldak (pannen). Twee licht getoogde vensters, beluikt (groen en wit) en gevat in een grote, geelgeschilderde omlijsting met oren, flankeren een typisch steekboogdeurtje in uitspringende omlijsting van grijze baksteentjes met pilastertjes, gevat in een gelijkaardige omlijsting. Houten modillons onder overkragende daklijst. Tegen de N.-gevel recent aanbouwsel onder plat dak. 
DORPSG.

Begijnhoflaan 4

Boerenhuis, in restauratie. Brede, naar Z. georiënteerde gevel van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen), naar verluidt jaartal 1710 in moerbalk en 1726 in l. zijgevel. Witgekalkte gevel op grijsgeschilderde plint. Zes houten kruiskozijnen per twee gegroepeerd met bewaard houtwerk en groen-witgeschilderde luikjes. Twee behouden XVIII-steekboogdeurtjes. Vlg. eigenaar eertijds kuipenmakerij ondergebracht in twee r. trav. (venster-deur). Boven l. deur bakstenen dakkapel met puntgevel (vlechtingen) en rondboogvenster. Overkragend dakschild op uitgesneden modillons. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen, l. met sporen van jaartal in kalk. Resterende jaarcijfers 26 zouden zichtbaar zijn op zolder van aanpalende woning. Nagenoeg blinde straatgevel (vroegere veldgevel). In 2010 is de woning geheel in renovatie
BESCH.

Boerestraat 3 

XIX-hoeve met losstaande bestanddelen op een begraasd erf, afgesloten d.m.v. ijzeren hek tussen bakstenen pijlers, in r. pijler nisje met O.-L.-Vrouwebeeldje.
Ten N. gelegen boerenhuis onder zadeldak (pannen, n // straat) met eind XIX of begin XX-voorgevel, doch zijpuntgevels met aandaken en muurvlechtingen wijzen op een oudere kern. De voorgevel met aangepast bakstenen parement is gevat tussen lisenen en is onderaan afgelijnd door gepikte plint en bovenaan door muizentand. Houten steekpomp buiten gebruik.
Ten W., grote schuur en stallen. Een in de gevel ingewerkte arduinen gedenkplaat vermeldt "Leopold Van de Casserie/ Maria Maenhaut/ 1885". Langgestrekt bakstenen gebouw met rechth. inrijpoort en getoogde staldeurtjes. Trav.indeling aangeduid door sierankers. Overkragend pannendak (n straat) boven de gevel afgewerkt met windveren en voorzien van drie dakvensters. Ten N. O., kleinere stal of bakhuis ("braskot"), vermoedelijk eveneens uit XIX B.
VIOE.

Boerestraat 4 

Langgestrekt hoevetje daterend uit XVIII B (?) op begraasd en beboomd erf. Woonhuis vermoedelijk eerst vier trav. breed, later uitgebreid met één trav. l. en aan weerszij met stallen. Gewitte gevel, Z. georiënteerd, op gepikte plint. Rechth., beluikte vensters en gebogen deurtje. 
VIOE

Boerestraat 5 

Behouden bakhuisje van het tweedelige type, met muurvlechtingen op voor- en achterpuntgevel, mogelijk opklimmend tot XVIII. 
VIOE.

Boerestraat 6 

Z.g. "'t Withof". Hoeve met losstaande bestanddelen. Jaartal 1781 op moerbalk van boerenhuis. Thans vnl. aangepast één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Beraapte, gewitte Z. georiënteerde gevel met vernieuwde rechth. vensters en deur. Met uitzondering van vermelde moerbalk verbouwd interieur.
Ten W., dienstgebouwen, dwarsschuur van ca. 1900, met in het dak hoger opgetrokken rechth. inrijpoort en l. ernaast steekboogpoort, in l. zijgevel niskapelletje met Mariabeeld.
VIOE.

Boerestraat 12 

Boerenhuisje met omhaagd voortuintje, daterend van ca. 1880 vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Verankerde bakstenen gevel op gepikte plint met hoge, beluikte vensters op lekdrempel en gelijkaardige deur. Kroonlijst op klossen onder overkragend dakschild. 
VIOE.

Boerestraat 13 

Voormalig boerenhuis, gebouwd op de plaats van een oudere hoeve. Witgekalkte gevel op gepikte plint, Z.O. georiënteerd. Afgedekt met zadeldak tussen zijaandaken met muurvlechtingen. Vier rechth. vensters met behouden kleine roedenverdeling en luiken. Rechth. deur in geprofileerde omlijsting van grijze baksteentjes, op neuten en met oren. R. ernaast sporen van een gedichte korfboogdeur. Overkragend dakschild rustend op modillons. L. aangebouwde kleine stallen onder een lager zadeldak. In r. zijgevel zoldervenster in zandstenen omlijsting en aanbouwsel onder lessenaarsdak. Achtergevel met kleine kloosterkozijnen voorzien van tralies en luiken.
Interieur. Bewaarde schouw en versierde moerbalk. Het vervallen bakhuisje op het vroegere erf is gedateerd 1755 op een balk binnenin. Deze woning is gemoderniseerd. Muurvlechtingen nog zichtbaar in scherpe zijgevel aan de straat.
VIOE.

Boerestraat 15

Hoeve met woonhuis en // ermee stallingen, erf afgesloten met ijzeren hek tussen bakstenen pijlers.
Boerenhuis uit XVIII B zeven trav. en één bouwl. onder mank zadeldak (pannen, n // straat). Bakstenen gevel op grijsgeschilderde plint, naar Z. O. gericht. Zes per twee gekoppelde rechth. vensters met houten kruiskozijnen gevat in bepleisterde omlijstingen met oren half beluikt en versterkt met diefijzers. Voorheen twee gekoppelde deuren in vlakke rechth. omlijsting met oren op drop thans nog één deur toegankelijk en bekroond met getralied bovenlicht. In uiterst l. trav. gelijkaardige gedichte deur. Later uitgebreid aan achterzijde. R. zijgevel met zolderluiken erboven oculus in vlakke, bepleisterde omlijsting, afgewerkt met muurvlechtingen. L. zijgevel met dezelfde ordonnantie maar gecementeerd. Binnenin: ruime woonkamer met talrijke (negen) getoogde deurtjes in witgeschilderde bakstenen omlijsting, o.m. drie gekoppelde deuren naast de grote schouw, boven deur naar keuken nisje met heiligenbeeld. Zwarte tegelvloer. Gedecoreerde moerbalk, gedateerd 1774. Houten tochtscherm.
Ten Z.O., schuur, gedateerd 1893 in bakstenen in zijpuntgevel. Ten W., bakhuisje.
VIOE.

Dalestraat 5 

XIX boerenwoning in voortuin, // aan de straat, met één bouwlaag onder zadeldak.
7 trav. met rechthoekige beluikte ramen.
Rechthoekige deur met grijze bakstenen deuromlijsting.
R aanbouwsel van recente datum.
VIOE.

Dalestraat 6 

Langgevelhoeve onder knikdak, haaks op de straat in een tuin, afgesloten met een ijzeren hek.
8 of 9 traveeën met rechthoekige beluikte vensters.
Wellicht XIX.
Gevel witgeschilderd op gepikte plint.
VIOE

Dalestraat 38 

Voormalige tweegezinswoning vermoedelijk uit XIXd thans gelegen aan de Z.-kant van de autostrade, op de grens met Nevele. Woongedeelte met aanleunende staltrav. onder doorlopend zadeldak (pannen). Bakstenen gevel met licht getoogde vensters met luiken en deuren. Regenafvoer van goot naar regenwaterput. 
VIOE.

Doornbosstraat 1 

hoeve met losstaande bestanddelen gebouwd op de plaats van een oudere hoeve. Op de Vander Maelenkaart z.g. "De Hansbroekhoeve". Boerenhuis van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen) baksteen met ingekerfd jaartal 1783 in r. zijgevel. Okerkleurig geschilderde gevel op gecementeerde plint. Licht getoogde vensters met bewaard houtwerk en witte luiken. Hoge rechth. deur. Zadeldak steunend op dakconsoles. Uit de muurvlechtingen op de zijgevels blijkt dat het dak verhoogd werd en de woning vergroot.
Schuur haaks ingeplant op straat en woonhuis, jaartal 1895, aangegeven d.m.v. bakstenen in r. zijgevel (straatzijde), mogelijk met oudere kern. In het dak verhoogde inrijpoort. Telmerken op het gebint.
DORPSG.

Driesstraat 1 

Lage boerenarbeidershuisjes verscholen achter haag. Jaarankers 1769 in l. zijgevel, doch aangepast in XIX. Gewitte gevel op gecementeerde plint onder doorlopend zadeldak (pannen).
Nr. 1. Licht getoogde, beluikte vensters met kleine roedenverdeling en gelijkaardige deur.
VIOE.

Driesstraat 2

Lage boerenarbeidershuisjes verscholen achter haag. Jaarankers 1769 in l. zijgevel, doch aangepast in XIX. Gewitte gevel op gecementeerde plint onder doorlopend zadeldak (pannen).
Nr. 2. Rechth. vensters en deur onder houten latei. Zijaanbouwsel onder lessenaarsdak.
VIOE.

Hammestraat 2 

Boerenarbeidershuisje vermoedelijk uit XIX, straat met kleine omhaagde boomgaard ervoor. Witgekalkte gevel op gepikte plint onder zadeldak (pannen). Rechth. vensters met duimen voor luiken en deur. 
VIOE.

Hammestraat 13 

Z.g. "Hammehoeve". Hoeve met losstaande bestanddelen, minstens opklimmend tot begin XVII. Ten N., resten van rechth. omgrachting. Ten O., ruim boerenhuis van acht trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat). Witgekalkte gevel op gepikte plint. Vernieuwde rechth. vensters met groene luiken. Ontlastingsbogen van vroegere r. vensters zichtbaar gebleven. Twee lage korfboogdeurtjes, r. met lunet en l. met waterlijst bekroond. Bouwnaad tussen tweede trav. en deur. R. zijgevel met aandak met muurvlechtingen. R. zijaanbouwsel onder lessenaarsdak. Later toegevoegd achteraanbouwsel.
Ten W., grote dwarsschuur, // woonhuis, met verhoogde doorrit onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat). Op balk van doorrit naar veldzijde gedateerd 1610.
Later toegevoegde aanbouwsels. Ten N., naast schuur, bakhuis.
VIOE.

Hammestraat 37

 Hoeve met losstaande bestanddelen opklimmend tot XVIII, thans z.g. "Mijnveld hoeve" .
Ten N., boerenhuis van acht trav. en één bouwl. onder vernieuwd zadeldak (pannen) met drie recente dakkapellen. Gewitte gevel op gepikte plint. Beluikte houten bolkozijnen. Aflijnende kroonlijst. Twee identieke bakstenen deuromlijstingen op neuten, met oren en waterlijst,  eerste deurtje groengeschilderd, tweede deurtje gedicht. Latere aanbouwsels. R. aandak met muurvlechtingen en zijaanbouwsels onder zadeldak.
Ten O., schuur met recenter aangebouwde stallen,⊥straat. In het dak verhoogde doorrit.
VIOE.

Hansbekedorp zn.

 Parochiekerk St.-Petrus en Paulus Gelegen aan een gekasseid en begraasd, met linden afgezoomd pleintje, het voormalige kerkhof. Wordt voor de eerste maal vermeld in 1147. Onder patronaat van de abdij van Drongen. De oorspronkelijke kerk werd in 1789-93 geheel wederopgebouwd n.o.v. architect F. Drieghe. Reeds verschillende herstellingswerken in XIX. Sacristieën en koor vlg. plans en gevelsteen gebouwd in 1872 (vlg. gedenksteen in portaal 1875) n.o.v. J.B. Boterdaele (Gent). Na de vernieling van 19 oktober 1918 werd de toren wederopgebouwd en de gevelopstanden aangepast en verfraaid in neo-Vlaamse-renaissancestijl n.o.v. V. Vaerwyck in 1922-23. Binnen in het portaal vermeldt een marmeren gedenksteen de belangrijkste data uit de geschiedenis van de kerk.
De plattegrond van de pseudobasilicale kerk ontvouwt een driebeukig schip van zes trav. met ten W. koor met polygonale sluiting, geflankeerd door berging en sacristie, O.-geveltoren. Tussen de toren en N.-zijbeuk octogonale traptoren.
Bakstenen gebouw met gebruik van zandsteen, o.m. voor de plint en decoratieve afwerking.
Midden in de O.-gevel van de kerk vierkante toren van drie geledingen, geflankeerd door haaks op elkaar staande versneden steunberen en bekroond met hoge peerspits volledig wederopgebouwd in 1922-23, geblokte arduinen omlijsting met voluten en oren, bekroond met door fronton afgedekte blindnis. Erboven hooggeplaatst venster in vlakke omlijsting doorlopend over de borstwering en versierd met druiplijst, voluutjes en trigliefen. Op de tweede geleding rijk omlijste oculus. Tenslotte op de bovenste geleding, afgelijnd door kroonlijst op modillons, aan de vier zijden galmgaten en uurwerkplaten. In de N.-gevel van de toren zij-ingang.
De zijbeuken zijn aan de voorkant (O.) afgewerkt met in- en uitgezwenkte gevels in neo-Vlaamse-renaissancestijl.
De langsgevels van de zijbeuken zijn voorzien van getoogde vensters in vernieuwde vlakke omlijsting met druiplijst en worden afgelijnd door een kroonlijst. De kordons en panelen dateren van de restauratiecampagne in neo-Vlaamserenaissancestijl.
Nagenoeg blinde gevels van koor en absis versierd met cartouches met wapenschild en gedenksteen.
Aan de O.-gevel van de Z.-zijbeuk, monument van de gesneuvelden n.o.v. V. Vaerwyck uitgevoerd door O. Sinia, geplaatst in 1924.
Aan de O.-gevel van de N.-zijbeuk, grafmonument van de adellijke families van de Woestyne, Borluut en de Bousies, gebouwd als een bidkapel overwelfd met een tongewelf en voorzien van een kruisbeeld boven altaar-graftombe (gedateerd 1830).
Interieur. Classicistisch interieur, witgeschilderd in de jaren 1970. Scheibogen met Toscaanse zuilen, in 1883 verrijkt met heiligenbeelden. Tongewelf met gordelbogen op consoles. Gekornist entablement. Koorafsluiting van 1872 versierd met gecanneleerde composiete pilasters en entablement met klossen en versierde gordelbogen. Marmeren vloer van 1859. Zestien glasramen van 1890 tot 1910 geschonken door graaf B. de Bousies-Borluut.
Mobilair. Hoofdaltaar van ca. 1790 van hout en mariner. Zijaltaren (marmer) in 1859 geschonken. N.-zijaltaar van O.-L.-Vrouw met schilderij "De Aanbidding van de herders", bekroond met nis met O.-L.-Vrouwebeeld. Z.-zijaltaar van H. Petrus met schilderij "Jezus redt de kleingelovige Petrus die dreigt te zinken", bekroond met nis met H. Petrusbeeld. Vier eiken XIX-biechtstoelen met cartouche in fronton. Eiken communiebank vermoedelijk afkomstig van de abdij van Drongen en gedateerd 1732. Eiken kansel door W. Geefs (Antwerpen) en J. Dubois (Gent), met dubbele trap van 1851  eronder beeldengroep met een "Bewening". Kruisweg met terracotta-paneeltjes in eiken omlijsting van 1881-82.Grafstenen: twee uit XVIII A en rest uit XIX en XX.
BESCH.

Hansbekedorp 1-3 

Station. Typisch landelijk stationsgebouw op de lijn Gent-Brugge, gebouwd ca. 1920 ter vervanging van het oude station, vernietigd in 1918.
Langgerekt gebouw met asymmetrische plan- en gevelindeling, opgetrokken uit bruine baksteen met banden van gele baksteen. Openbaar gedeelte (nr. 3) met resp. sanitaire voorzieningen, wachtruimte voor de reizigers en bureau met lokettenzaal van één bouwl., voorzien van muuropeningen met getoogd bovenlicht met roedenverdeling,  afgewolfde daken en dakvensters.
Ernaast aansluitend privé-gedeelte (nr. 1): een woning van twee bouwl. met drielichten aan de perronzijde, ingang aan de straatzijde.
VIOE.

Hansbekedorp 5 

Voormalige herberg "In de statie", uit XX a. Gelegen aan de spoorweg tgov. het station. L-vormig opgetrokken gebouwen van één bouwl. onder geknikt zadeldak aangepast na W.O. I en II. Thans vnl. aangepast uitzicht met gecementeerde gevels. 
DORPSG.

Hansbekedorp 7 

Burgerhuis in klein voortuintje met gietijzeren afsluiting en trek. Gecementeerde gevel van vier trav. en twee bouwl. onder schilddak (pannen), daterend van ca. 1920, doch met oudere kern. Voorgevel gewijzigd na oorlogsschade o.m. door cementering en toevoeging van een stenen erker en (nu verwijderd) dakvenster in de vorm van een getoogde gevelbeëindiging. 
DORPSG.

Hansbekedorp 10 

Voormalig z.g. "Kasteel van Juffrouw De Schuijter". In 1958-59 aangekocht door de gemeente als gemeentehuis, thans dienstencentrum en politiebureel ingeplant in een ruime tuin. Herenhuis van vijf trav. en twee bouwl. Onder geknikt zadeldak (kunstleien), uit eind XIX. Rood bakstenen gebouw met grijze speklagen ter hoogte van de dorpels. Trav. gevat in verdiepte nissen. Rechth. vensters. Deur in arduinen omlijsting met bekronend balkon voorzien van ijzeren leuning. Deurtrav. uitlopend in getrapt dakvenster. 
DORPSG.

Hansbekedorp 13

Pastorie. Gelegen in tuin met ijzeren afsluiting tussen pijlers op muurtjes, die tijdens het interbellum werden aangebracht ter vervanging van de oude omheiningsmuur.
Dubbelhuis van zes trav. en twee bouwl. Onder overkragend zadeldak (mechanische pannen) verbouwd in XIX A, doch met kern uit XVII (een nieuwe pastorie werd ca. 1627 gebouwd) of XVIII. Nog uitgebreid in XIXB. Gerestaureerd na bombardement van 1944. Gecementeerde lijstgevel aangepast in de jaren 1930. Getoogde vensters in vlakke doorlopende omlijsting. Twee middentrav. afgelijnd door kolossale pilasters. Panelen op de borstwering. Getoogde deur met ovaal bovenlicht en sluitsteen versierd met guirlande (XX b). Gekornist entablement en modillons onder de overkragende daklijst. Achterkant met mank zadeldak over drie trav. Bijgebouw en serre uit XIX B,
Interieur. Trappenhuis en kamers l. en r. ervan voorzien van fraaie stucplafonds en schouwen uit XVIII.
BESCH.

Hansbekedorp 17

Voorheen herberg z.g. "Wapen van Vinderhoute" (in XVIII c) en "Huis van Vinderhoute", thans z.g. "De Zoete Inval". Gelegen aan een kleine gekasseide doorgang naast de N.-kerkhofmuur, reeds in 1700 vermeld als "voetslagh". Tot in XIX stond in die omgeving een schandpaal van de heerlijkheid van Vinderhoute die een enclave had in Hansbeke.
Breedhuis van vijf trav. en twee bouwl. Onder zadeldak (Vlaamse pannen)  in de l. zijgevel jaarankers 1761. Voorheen beraapte voorgevel op gecementeerde plint met XIX-uitzicht en een winkelraam uit XX A. Voorts rechth. vensters en deuren in vlakke witbepleisterde omlijsting. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen, l. zijgevel met oculus tussen twee rechth. zoldervenstertjes. Sporen van muurvlechtingen duiden op een verhoogd dak.Tegenwoordig geheel met kunstpleister bezette gevels.
DORPSG.

Hansbekedorp 18-20

 Dorpswoningen van twee en drie trav. en één bouwl. onder geknikt zadeldak (mechanische pannen), uit XIX. Voorheen beraapte gevels op gecementeerde plint. Nr. 18. Bewaarde ordonnantie met dubbelhuisopstand en witomlijste rechth. muuropeningen. Dakkapel boven de deur. Nr. 20. Gewijzigde muuropeningen.Tegenwoordig met kunstpleister beztte voorgevel.
DORPSG.

Hansbekedorp 19 

Rijhuisje van vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen), daterend uit eind XVIII of begin XIX. In XIX tweegezinswoning van familie Fobe, gemeentesecretaris van de gemeente met r. het gemeentesecretariaat. In 1878 verkocht aan A.-E. Breusegem die er een dorpsbakkerij startte. De bakkerswinkel groeide uit tot kruidenierswinkeltje.
Beraapte gevel op gecementeerde plint met rechth. beluikte vensters in gewitte omlijsting en met behouden houtwerk, met uitzondering van het winkelraam r. naast de deur.
DORPSG.

Hansbekedorp 23

Dubbelhuis van drie trav. en twee bouwl. onder zadeldak, uit XIX B. Verankerde bakstenen gevel met nagenoeg rechth. muuropeningen en persiennes voor de benedenvensters. 
DORPSG.

Hansbekedorp 24

Café z.g. "Onder de toren". Reeds vermeld als herberg in 1648,  in 1779 z.g. "De Croone" en daarvoor z.g. "Den Engel". Zou ca. 1774 tot "wethuys" gemaakt zijn. Gemeentehuis en gelijknamige herberg van ca. 1880 (?) tot 1958-59. Alleenstaand dubbelhuis tgov. de kerk. Bakstenen breedhuis op arduinen plint van vijf trav. en twee bouwl. Onder overkragend zadeldak (pannen) op een nieuw geplaatste gevelsteen in de middentrav. gedateerd 1765, aangepast ca. 1905. Nagenoeg rechth. vensters met blauw-witte persiennes en houtwerk met kleine roedenverdeling (restauratie) en met imitatie-negblokken. Spiegelboogdeur (+ tr.) in rechth. arduinen omlijsting met waterlijst. Begin XX nieuw gebouwde en een verd. hoger opgetrokken middentrav.: spiegelboogvenster met puntgevel met oculus. Vermoedelijk behouden XVIII-deuromlijsting met kroonlijst. L. zijgevel met sporen van muurvlechtingen van het vroegere gebouw van één bouwl. Witgekalkte achtergevel, verankerd, met oculus boven de deur (+ tr.) en keldertrapje met luik. Voorts rechth. vensters. Oud achteraanbouwsel van één bouwl. Onder afgewolfd pannendak. Interieur. In de gelagzaal van de herberg bepleisterde plafonds met twee moerbalken. In achterbouw bewaarde, doch geschilderde zolderbalken met 2 moerbalken.
BESCH.

Hansbekedorp 28 

deel van het dorpsgezicht
DORPSG

Hansbekedorp 42

Dorpshuis met 2 bouwlagen onder zadeldak, drie traveeën met licht getoogde vensters, boven kleiner. XIX met oudere kern. Geheel rood geschilderd. 
DORPSG.

Hansbekedorp 30

Klooster en rustoord van H. Petrus. Gebouwd in 1848 i.o.v. Jean Baptiste van de Woestyne d'Hansbeke (cf. wapenschild boven de deur) en n.o.v. Ceukelaere (Gent), voor de verzorging van bejaarde mannen en vrouwen, wezen en zieken o.l.v. de zusters franciscanessen van Crombeen. Midden XIX bouw van een klooster ten 0. Eveneens oprichting van een kantwerkschool, later ingericht als lagere school. Kapel vernieuwd in 1884 door F. Borluut-Kervyn (cf. wapenschild boven deur van kapel). Gebouwen hersteld na W.O. I door gravin de Bousies-Borluut en F. Vercruyssen.
Complex gebouwen in U-vorm rondom binnenplaats. Op achtergrond van de huidige speelplaats, breedhuis van vijf trav. en twee bouwl. onder zadeldak (Vlaamse pannen, nok parallel met de straat). Beraapte gevel op gecementeerde plint met dubbelhuisopstand. Nagenoeg rechth. vensters in witbepleisterde, vlakke omlijsting en versierde sluitsteen. Arduinen wapenschild van de oprichter met jaartal boven de deur. Eenvoudige kroonlijstgoot als gevelbeëindiging. Flankerende achteruitspringende gedeelten van één travee later toegevoegd bij bouw van klooster erachter midden XIX. Gebouw links, twee verd. met klaslokalen uit XX a. Aan de straatkant, links en rechts van de toegang tot de speelplaats, bakstenen gebouwtjes van één bouwl., oorspronkelijk met rondboogvensters, in linkergebouw veranderd tot rechthoekige vensters onder ijzeren latei, afgedekt met respectievelijke afgewolfd zadeldak (nok loodrecht op de straat) en zadeldak (nok parallel met de straat).
DORPSG.

Hansbekedorp 31-33-35 

Gemeenteschool en huis van de hoofdonderwijzer, gebouwd i.o.v. F.G. Borluut n.o.v. M. De Noyette in 1876 (cf. gevelsteen). Bakstenen gebouw (woonhuis) van vier trav. en twee bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Vernieuwde gevelbekroning met attiek en toog". R. ervan langgerekt schoolgebouwtje (thans gemeentezaal). In voorgevel vensters gevat in trav.-nissen met tandlijst, in eerste trav. met arduinen herdenkingssteen  borstweringen verrijkt met terracotta reliëftegels in vierpas. Haaks erop vleugel van één bouwl. met klaslokalen (1955) met ervoor galerij uitziend op de speelplaats. 
DORPSG.

Hansbekedorp 32-34

Twee XX dorpswoningen met twee dakkapellen met trapgeveltjes afgewerkt en geornamenteerde rode bakstenen voorgevels.
Benedenverdiepingen totaal gemoderniseerd voor handelszaken. 
DORPSG.

Hansbekedorp 43 

Hoeve uit XVIIIc, aangebouwd tegen nr. 41, r. ijzeren hek met toegang tot het achter liggende erf. Eertijds gelegen naast de in 1924 gesloopte houten staakmolen en rosmolen. Bakstenen lijstgevel op gepikte plint, van zeven trav. en één bouwl. Onder overkragend en nu mank zadeldak (Vlaamse pannen, n // straat). Vijf licht getoogde vensters in vlakke, witgeschilderde rechth. omlijsting met oren. Nagenoeg rechth. deur in gelijkaardige bepleisterde omlijsting met bekronende oculus en l. ernaast gedichte deur. Geprofileerde bepleisterde kroonlijst als gevelbeëindiging.
R. zijgevel afgewerkt met muurvlechtingen en sporen van de vroegere lagere bouw. Gelijkaardig zoldervenster. Zandstenen hoekketting tot op plinthoogte bewaard.
Ten Z., dwarsschuur met stal onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat). In het dak verhoogde inrijpoort.
BESCH.

Hansbekedorp 39-41 

Lage dorpswoningen daterend uit XVIIIB, een mooi geheel vormend met nr. 43. Aaneengebouwde boerenarbeidershuisjes met gewitte gevels op thans blauwgeschilderde plint. Houten kruiskozijnen met kleine roedenverdeling en met luiken. Licht getoogde deurtjes. Geprofileerde kroonlijst in stuc als gevelbeëindiging. Sporen van gedichte deur tussen de twee huisjes. L. zijpuntgevel met muurvlechtingen. Nr. 39 is naar de achterzijde toe recent uitgebreid.
Binnenin nr. 39 voorzien van oude balklaag met versierde moerbalk.
BESCH.

Hansbekedorp 44-46

Twee opvallende XXa dorpswoningen met twee puntgevels waartussen knikdak, zes traveeën met lichtgetoogde raam-en deuropeningen. Vernieuwd schrijnwerk. Oculi in beide topgevels. Blauw geëmailleerde baksteenversieringen. 

DORPSG.

Hansbekedorp 51 

Z.g. "Kapel van O.-L.-Vrouw van Lourdes". Bakstenen neoromaans kapelletje gebouwd i.o.v. kasteelheer Borluut in 1877-1878. Rechth. gebouw met halfronde absis. Bakstenen gevels op arduinen plint onder zadeldak (leien). Voorpuntgevel met hoeklisenen, opengewerkte rondboogdeur, erboven rondboogvenster en boogfries, bekroond d.m.v. arduinen kruis. Zijgevels voorzien van rondboogarcade met twee smalle rondboogvensters.
Witgeschilderd interieur met tongewelf. Twee gordelbogen rustend op lisenen.
Mobilair. Mariabeeld in imitatiegrot ingewerkt in halfronde absis. Houten altaar met marmeren grafsteen van de familie Borluut.
BESCH.

Hansbekedorp 56 

Dubbelhuis uit XIX met klein voortuintje  vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Witgeschilderde voorgevel op gecementeerde plint met rechth., vlakke omlijste muuropeningen. 
DORPSG.

Hansbekedorp 60-62 

Boerenarbeidershuisje daterend uit XVIIIB haaks ingeplant op de straat en // met de huisjes Begijnhoflaan nr. 1-3. Samen met l.g. (gedateerd 1769) en nr. 64-66 een geheel vormend, z.g. "het begijnhof", gegroepeerd in U-vorm rondom begraasd erf. Gewitte gevel op gepikte plint van vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n l straat). Houten kruiskozijnen met bewaard houtwerk en luiken. Nr. 60 met getoogd deurtje in uitspringende grijze bakstenen omlijsting op neuten met oren, kroonlijst en houten kapelletje. L. ernaast sporen van gedichte deur. Nr. 62. Getoogde deur met regenplankje. Houten modillons onder daklijst. Zijgevels afgewerkt met aandaken en muurvlechtingen en voorzien van een getoogd zoldervenster. L. gevel met latere rechth. beluikte vensters en sieranker in de geveltop en r. gevel met zijaanbouwsel onder lessenaarsdak. 
DORSPG.

Hansbekedorp 64-66 

Twee aaneengebouwde huisjes vermoedelijk uit XIX A (fig. 188) gelegen achterin begraasd erf (cf. nr. 60-62). Witgekalkte gevel, naar W. gericht, op gepikte plint, van elk twee trav. onder zadeldak (mechanische pannen, n // straat). Getoogde deurtjes, geflankeerd naar midden toe door houten, beluikte kruiskozijnen en naar zijkanten toe door smalle beluikte vensters (nr. 64 van opkamer). Achtergevel met vernieuwde houten kruiskozijnen met luiken. 
BESCH. 

Hansbekedorp 90-91

Twee aaneengebouwde boerenarbeidershuisjes gelegen op de hoek van de straat. Thans gecementeerde lijstgevel (naar Z.W.) van vier en drie trav. en één bouwl. onder overkragend zadeldak (pannen, n // straat), daterend uit eind XVIII. Rechth., beluikte venstertjes. Nr. 90 met kleine roedenverdeling. Nr. 91 met korfboogdeurtje en aangebouwdstalletje onder doorlopend zadeldak. 
BESCH.

Hansbekedorp 92 

"Kapel van H. Philomena". In de straatbocht, naast toegangshek van "neerhof van het kasteel", Vaartstraat nr. 1. De kapel werd i.o.v. de heer van de Woestyne d' Hansbeke opgetrokken in 1848 in een empire getinte stijl. Rechth. bakstenen kapel met vijfzijdig afgesloten absis onder leiendak. Open portaal gevormd door twee bepleisterde Toscaanse zuilen die een classicistisch hoofdgestel en driehoekig fronton dragen. Omlijste rondboogdeur met waaier en opengewerkt met verguld gietijzeren ajour.
Bepleisterd interieur met gemarmerde halfzuilen. Mobilair. Houten altaar waarop geschilderde afbeelding van heilige. Op het altaar houten beeld van H. Philomena en in flankerende nisjes, beelden van H. Johannes de Doper en O.-L.-Vrouw, alle van beeldhouwer De Vigne.
BESCH.

Kapellenstraat 53 

Voormalig boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen)  kern uit eind XVIII. Bakstenen, naar Z. georiënteerde gevel op grijsgeschilderde plint en met bepleisterde kroonlijst. Vernieuwde vensters en luiken. Twee gelijke deuromlijstingen van grijsgeschilderde baksteen met neuten, oren en waterlijstje. R. behouden zijgevel met muurvlechtingen en superpositie van omlijst zoldervenster en ronde oculus. 
VIOE.

Karmenhoekstr 11

 Hoeve uit XIX met losse bestanddelen, woonhuis achterin erf, totaal gewijzigd.
Schuur haaks op de straat met XIXa kern, groengeschilderde deuren en poort met verhoogde doorrit. 
GER.

Karmenhoekstr 23 

Voormalige tweegezinswoning met klein voortuintje opklimmend tot XVIII. Naar N. gerichte, witgekalkte boerenarbeidershuisjes van twee of drie trav. op gepikte plint, afgedekt met doorlopend zadeldak (pannen). Kleine houten bolkozijnen met kleine roedenverdeling voorzien van groen-witgeschilderde luiken. Rechth. deuren. 
VIOE.

Kerkakkerstraat 1 

Voormalige tweegezinswoning in begraasd erfje uitziend op de spoorweg 1763 gedateerde moerbalk in de huiskamer. Voorheen twee woningen van één bouwl. met vier en twee trav. en twee later toegevoegde trav. l., naar verluidt voor klompenmakerij (thans verbouwd) afgedekt met overkragend zadeldak (Vlaamse pannen). Witgekalkte gevel op gepikte plint naar Z. georiënteerd. Houten kruiskozijnen met luiken. Getoogd en segmentboogvormig deurtje. Naar oud model vernieuwde windveer aan de gootlijst. Eveneens vernieuwde achtergevel. 
BESCH.

Kerkakkerstraat 2 

Ca. 1980 gerenoveerd boerenarbeidershuisje van drie trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen) vermoedelijk uit XIX. Witgekalkte gevels op gepikte plint met vernieuwde vensters en deur. 
DORPSG.

Kerkakkerstraat 4

Boerenarbeidershuisje in omhaagd voortuintje daterend uit XVIII B (?) vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Witgekalkte gevel op gepikte plint met rechth. vensters met kleine roedenverdeling en blauwe luiken. Korfboogdeurtje. Daklijstbalkjes onder overkragend dakschild. R. zijpuntgevel met aandak en muurvlechtingen en aanbouwsel onder lessenaarsdak, eveneens met muurvlechtingen. 
BESCH.

Kerkakkerstraat 3

Boerenarbeidershuisje vermoedelijk daterend uit XVIIId vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Met omhaagd voortuintje. Witgekalkte gevel op gepikte plint. Getoogd deurtje. L. ervan rechth. venster met kleine roedenverdeling en luiken en r. hoger geplaatst beluikt venster van opkamer. Blauwgeschilderd houtwerk van vensterluiken. Overkragend dakschild steunend op modillons. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen en schouderstukken. Sporen van gedichte topoculi. R. zijaanbouwsel onder lessenaarsdakje. Blinde achtergevel. 
BESCH.

Kerkakkerstraat 10

Voormalig burgerhuis van vijf trav. en twee bouwl. onder zadeldak (pannen), gelegen vlak aan de spoorweg. Vermoedelijk herplaatste jaarankers 1778 in de l. zijgevel. Gecementeerde en verankerde voorgevel met dubbelhuisopstand met getoogde muuropeningen. In r. zijgevel sporen van muurvlechtingen ter hoogte van eerste bouwl. L. zijgevel gedichte oculi. L. zijaanbouwsel onder lessenaarsdak. 
DORPSG.

Kerkakkerstraat 11

Boerenarbeidershuisje van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen).
Inscriptie op balk van zoldergebint vermeldt: "1782 De Maegt". Witgekalkte gevel op gepikte plint. Oorspronkelijke voorgevel met houten, beluikte kruiskozijnen met sporen van platte segmentboogvormige omlijsting met oren. Gewone rechth. deur. Overkragend zadeldakschild op modillons. Recentere muuropeningen in vroegere l. zijgevel (straatzijde) met sieranker in geveltop. Nagenoeg blinde achtergevel. Recent gerenoveerd. 
DORPSG.

Kerkakkerstraat 13

Op de hoek gelegen boerenarbeidershuisje van zes trav. en één bouwl. Onder geknikt zadeldak (pannen) met twee klimmende dakkapellen, daterend uit XVIII B. Witgekalkte gevel op gecementeerde plint met XIX-licht getoogde vensters (beluikt) en deur. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen. L. zijaanbouwsel van twee trav. onder lessenaarsdak met omlijste oculus in de zijgeveltop. 
BESCH.

Kerkakkerstraat 14

Hoekhuis uitziend op gekasseid kerkpleintje, het voormalige kerkhof, ten Z.W. van de kerk. Bakstenen gevel van drie trav. en twee bouwl. met houten witgeschilderde winkelpui uit XX a. 
DORPSG.

Kerkakkerstraat 17

Hoekhuis (vroeger tweegezinswoning ?) uit XIX d drie trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Bakstenen gevel met dubbelhuisopstand afgelijnd door grijsgeschilderde plint en muizentand. Gekoppelde rondboogdeurtjes gevat in rondboogomlijsting met oculus in boogveld. Getoogde, beluikte (blauw-wit) vensters. 
BESCH.

Kerkakkerstraat 18

Dorpswoning van vijf trav. en één bouwl. onder geknikt zadeldak (pannen) met centraal klimmende dakkapel vermoedelijk uit XIX A. Witgeschilderde gevel op gecementeerde plint met dubbelhuisopstand. Licht getoogde vensters met luiken in vlakke omlijsting met oren. Rechth. deurtje. R. Iager zijaanbouwsel. Laag afhellend achteraanbouwsel. L. gecementeerde zijgevel. 
DORPSG.

Kerkakkerstraat 23 

Langgevelhoeve uit XIX langs de straat, met één bouwlaag onder zadeldak, pannen.
Achtergevel met enkele rechth. Muuropeningen, in topgevel getoogd venster met luik. 
DORPSG.

Kippendonkstraat 3

 Schuin tegenover de straat ingeplante hoeve met losstaande bestanddelen.
Woonhuis van het langgeveltype met één bouwlaag onder zadeldak, pannen.
Rechthoekige ramen met luiken. L. iets lagere aanbouw.In kern XIXa of ouder. 
GER.

Kippendonkstraat 4 

Tweegezinswoning van samen zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen), in r. zijgevel jaarankers 1871. Bakstenen gevel met dubbelhuisopstanden op gepikte plint en afgelijnd door bepleisterde kroonlijst. Nagenoeg rechth. vensters (met wit houtwerk en luiken) en deuren. 
VIOE.

Kippendonkstraat 5

Kippendonkstraat 7

Hoeve palend aan de spoorweg. Grotendeels verbouwd boerenhuis met gecementeerde voorgevel onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat). Drie behouden houten kruiskozijnen met diefijzers en luiken. 
VIOE.

Kouterken 6 

Boerenarbeidershuisje van vier trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n haaks op de straat), uit XIX. Witgekalkte gevel op gepikte plint. Rechth. vensters met luiken en gekoppelde rechth. deurtjes met houten latei. Steekpomp geplaatst tegen de blinde trav. 
VIOE.

Kouterken 22

Boerenarbeidershuis gelegen aan de straatbocht en opklimmend tot ca. 1800 vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (mechanische pannen). Licht getoogde vensters, r. met kleine roedenverdeling, met luiken (lichtblauw en witgeschilderd). Rechth. deur. L. aangebouwd stalletje onder doorlopend zadeldak. In woonkamer witgeschilderde balkenzoldering. 
VIOE.

Lindestraat 3 

Alleenstaand herenhuis daterend uit eind XIX, voorheen villa van notaris Blomme, in omhaagde tuin. Bakstenen huis op arduinen plint van drie trav. en twee bouwl. onder schilddak met vorstkam (mechanische pannen, n // straat). Middenrisaliet en hoekbanden met speklagen. Getoogde vensters, op de begane grond met persiennes en lekdrempels op consooltjes. Gekorniste kordon en kroonlijst op modillons als gevelbeëindiging. L. recenter aanbouwsel. 
DORPSG.

Lindestraat 4 

Boerenarbeidershuisje van vijf trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat), daterend uit XIX c. Omhaagd voortuintje met twee ijzeren hekken. Bakstenen voorgevel, naar N. georiënteerd, op geschilderde plint. Nagenoeg rechth. vensters met vernieuwde persiennes en dito deur. 
BESCH.

Lindestraat 6

 Twee aaneengebouwde boerenarbeidershuisjes met nagenoeg blinde straatgevel. Grotendeels gewijzigde voorgevel naar Z. gericht (erfzijde). Behouden getoogde deurtjes. Daklijstconsoles. Bewaarde zijgevel met muurvlechtingen. 
DORPSG.

Lindestraat 8 

Melkerijstraat 9

Onderwijzerswoning bij een thans verdwenen schooltje, opgericht tijdens de schoolstrijd in 1879-80 op grond van de heer Borluut. In 1894 werd het schoolgebouw ingericht als melkerij en na de oprichting van de nieuwe melkerij (ca. 1907) als feestzaal. Gesloopt in 1979. Een behouden arduinen gedenksteentje, op de scheiding tussen het voormalige schooltje van één bouwl. en de hogere woning vermeldt: "Katholieke school/ Eigenaar F. Borluut-Kervyn/ Bouwmeester/ P. Steenbrugge". Bakstenen enkelhuis van vier trav. en twee bouwl. onder zadeldak (pannen). Licht getoogde muuropeningen. Centraal op de borstwering tussen de twee bouwl., nis met Mariabeeld. L. Iager zijaanbouwsel onder afgewolfd dak. 
DORPSG.

Melkerijstraat 10

Voormalig boerenarbeidershuis uit XIX B vier trav. en één bouwl. met zadeldak (pannen). Gewitte gevel op gepikte plint met getoogde muuropeningen. Aflijnende overhoekse muizentand. 
DORPSG.

Melkerijstraat 15 

Melkerijstraat nr. 24. Voormalige melkerij, volgens kadastergegevens opgericht ca. 1907. Een eerste samenwerkende melkerij, opgericht in 1894 door graaf Boudewijn de Bousies – Borluut, burgemeester van Hansbeke, werd ondergebracht in een gedeelte van de dorpsschool, gebouwd op grond van de familie Borluut in de vroegere Molenstraat. Een nieuwe melkerij werd gebouwd er tegenover, vlakbij de lindendreef leidend naar het kasteel van graaf de Bousies - Borluut. De melkerij bleef in werking tot 1942, toen het bedrijf onder Duitse bezetting werd stopgezet. In de tweede helft van de 20ste eeuw werd het gebouw in gebruik genomen als herstelplaats voor auto's en landbouwmachines en aangepast, zo verdween de overluifelde laadkaai aan de voorgevel en de schoorsteen. Vanaf 1979 ingericht als kunstbronsgieterij met woonhuis. Het oorspronkelijke gebouw werd aangepast tot woning en atelier, met uitbreiding aan de rechterzijde.
DORPSG.

Melkerijstraat 16 

Voormalige boerenwoning vermoedelijk opklimmend tot eind XVIII  vijf trav. (?) en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Voorheen witgekalkte gevel op gepikte plint. Vernieuwde rechth. vensters. Getoogd deurtje. Op l. trav. sporen van gedichte muuropeningen. Uitgesneden modillons onder overkragend dakschild. Behouden r. zijgevel met aandak en muurvlechtingen. 
DORPSG.

Melkerijstraat 17 

Voormalige boerenwoning vermoedelijk uit eind XVIII, ingeplant r. van de lindendreef leidend naar het kasteelpark  gesloopt in 1985 en vervangen door nieuwe bouw. Voorheen bakstenen gevel op gepikte plint onder zadeldak (pannen). Rechth. beluikte vensters. Getoogd deurtje en l. ervan sporen van gedichte deur. Iets vooruitspringende r. kamer, voorbij de haard. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen, l. met oculi, aandak en aanbouwsel onder lessenaarsdak. 
DORPSG.

Melkerijstraat dreef 

Lindendreef aangeplant langs toegangsweg naar het Kasteel van Hansbeke in de Warandestraat. Houtig erfgoed
DORPSG.

Melkerijstraat 22

Boerenarbeidershuisje gelegen in omhaagde tuin en daterend uit eind XVIII of begin XIX vier trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Gewitte gevel op grijsgeschilderde plint met aflijnende kroonlijst. Nagenoeg rechth. vensters met blauwwitgeschilderde luiken en gelijkaardige deur. L. zijaanbouwsel onder zadeldak en r. onder lessenaarsdak. Recentere uitbreiding aan achterzijde.
Interieur. Behouden grote schouw en balkenzoldering.
DORPSG.

Melkerijstraat 23-25 

Gekoppelde boerenarbeidershuisjes vermoedelijk uit XVIIIB, op de plaats van een oudere hoeve.  Samen acht trav. en één bouwl. Onder doorlopend zadeldak (pannen, n // straat) met beplant voortuintje. Bakstenen gevel op gepikte plint. Elk huisje vertoont houten kruiskozijnen met blauw-witgeschilderde luiken in een gewitte omlijsting met oren en aan weerszij van een licht getoogde deurtje.
Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen.
BESCH.

Melkerijstraat 26

Opvallende dorpswoning uit XXa met één bouwlaag onder zadeldak met pannen.
Rechthoekige beluikte vensters in verdiepte rondboognissen met baksteenpatronen in de timpanen. Rondboogdeurtje met waterlijst en neuten.
Sierankers.Dakkapel.
DORPSG.

Merendreestraat 1-2 

Kleine dorpswoningen met de gevel de gebogen rooilijn volgend, van één bouwl. onder geknikte zadeldaken (pannen) met dakkapellen. opgetrokken na W.O. I. Dubbelhuisjes met getoogde muuropeningen. Aflijnende muizentand. In l. zijgeveltop rondboognisje met H. Hartbeeld. 
VIOE

Merendreestraat 17 

Voormalig langgestrekt hoevetje, thans buitenverblijf. Opgeknapte, witgeschilderde gevel op gepikte plint met r. aangebouwde schuur onder doorlopend zadeldak (pannen) misschien opklimmend tot eind XVIII. Bouwnaden na de eerste trav. en tussen de vijfde en zesde trav. duiden op latere uitbreidingen. 
VIOE

Merendreestraat 8 

Herenhuis in voortuin langs de spoorweg Gent-Oostende. Dubbelhuis met twee bouwlagen en drie traveeën met gedrukte segmentboog-ramen en deur. Ramen beluikt. Dakconsoles onder de kroonlijst. Aflijnende baksteenfries. 
VIOE.

Merendreestraat 9

Burgerwoning in voortuin langs de spoorweg Gent-Oostende. Dubbelhuis met drie traveeën waarvan de linkse in een vooruitspringend geveldeel met topgevel aan de straat. XX rode bakstenen gevel met witte baksteenversieringen. In de topgevel aan de straat een rondboogvenster met balustrade boven op de vooruitspringende raampartijen.
VIOE.

Merendreestraat 10 

XIX of XXa burgerwoning in voortuin met ijzeren hek, langs de spoorweg Gent-Oostende. Drie trav. en twee bouwl. onder geknikt zadeldak. Dakkapel met trapgevel afgewerkt. Lichtgetoogde vensters met beneden persiennes. Negstenen, sierankers. Topgevels met uitgediept trapmotief. 
VIOE.

Merendreestraat 25

Boerenarbeidershuisje gelegen op een spie vlak aan de overweg. Vermoedelijk uit eind XVIII daterend huisje,  vier trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Gewitte voorgevel op gepikte plint, gericht naar de spoorweg (Z.). Rechth., beluikte vensters onder houten latei. Voorheen gekoppelde, getoogde deurtjes, thans l. deur gedicht, boven r. deur klein vierkant venstertje. Zijaanbouwsel onder lessenaarsdak.
VIOE.

Nevelestraat 19= Rostraat 1 

Voormalige hoeve met losstaande bestanddelen gedateerd 1860 op schuur en 1874 op woonhuis. Bakstenen boerenhuis van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Licht getoogde vensters en deur. Gevel afgelijnd door witbepleisterde kroonlijst. In l. zijgevel d.m.v. bakstenen gedateerd 1874. Schuur en stallen onder zadeldak (pannen, n straat), in r. zijgevel gedateerd. Aan de andere zijde, naar de straat toe, ingekort ca. 1980
SCHRAP

Nevelestraat 38 

Voormalige hoeve, vroeger z.g. "De Meren" of "Meirman". Vlg. archiefstukken bouw van een nieuwe schuur, stallen, wagenhuis en bakoven in 1740. In 1760 werd een deel van het huis wederopgebouwd, het nieuwe woonhuis bevatte een keuken, twee kamers, twee opkamers en twee kelders (het O.-gedeelte van het bestaande huis). In 1797 werd het resterende deel van het oude woonhuis vervangen door een nieuw bestaande uit keuken, opkamer, kelder, schotelhuis, "swijnskot" en "vertrek. Hoeve met losstaande bestanddelen in omhaagde boomgaard ten N. woonhuis en ten W. grote dwarsschuur en stallen, andere dienstgebouwen zoals wagenhuis ten Z. en de bakoven zijn gesloopt. Erf afgesloten door gracht en haag aan straatkant ijzeren hek tussen overhoeks geplaatste bakstenen pijlers. Boerenhuis met thans vernieuwde bakstenen voorgevel onder zadeldak (pannen van ca. 1907, n straat)  daterend van 1760-97. Vernieuwde rechth. vensters met witgeschilderde luiken. Getoogd deurtje in gereconstrueerde bakstenen omlijsting met waterlijst. R. zijgevel met muurvlechtingen (gereconstrueerd). In berging of "braskot. behouden venster met diefijzers en luiken. Gerestaureerd interieur. In gang l. vier bewaarde deuren in omlijsting van grijze baksteentjes, boven de korfboogdeur naar de keuken, nis voor heiligenbeeld. In woonkamer grote schouw met jaartal 1760 op balk. Naast venster oud bakstenen comfoortje (iets verplaatst bij de restauratiewerken). Naast de schouw drie deuren. Interieur van berging l., naar verluidt vroegere woning voor knechten: aan de binnenkant van de deur verschillende inscripties met namen en tekeningen (molen, rozet). Grote schouw en balken. Ruime bakstenen dwarsschuur onder zadeldak (pannen, n // straat), vlg. archiefstukken van 1740, in l. zijgevel gedateerd 1861.
VIOE.

Nieuwetuinstraat 1-3 

Hoevetje met losstaande bestanddelen ingeplant op smalle, diepe boomgaard afgesloten met haag en ijzeren hek. Gebouwd op de plaats van een oudere hoeve.
Ten O., bakstenen boerenwoning op gepikte plint, met hoge getoogde en beluikte vensters, uit XIX B.
Ervoor, typische bakstenen dwarsschuur onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat) straatgevel in bakstenen gedateerd 1901.
VIOE.

Palestraat 2 

Voormalig boerenhuis van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen)  gelegen aan de overweg. Thans opgeknapt buitenverblijf. Naar Z. gerichte witgekalkte gevel op gepikte plint. Houten kozijnen met vernieuwde diefijzers en groen-witgeschilderde luiken. Twee identieke getoogde deurtjes in grijsgeschilderde omlijsting op oren met waterlijst. Modillons onder overkragend dakschild. 
SCHRAP

Palestraat 8 (vr 6)

 Hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd in L-vorm, gelegen op het kruispunt met de Zandestraat daterend uit XVIII B, doch in kern minstens opklimmend tot XVII (cf. kaart van 1700).
Ten W., boerenhuis van zes trav. (?) en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Witgekalkte, naar O. gerichte gevel op gepikte plint. Houten kruiskozijnen met bewaard houtwerk met kleine roedenverdeling, diefijzers en luiken. Kleiner raam in de eerste trav. (later toegevoegd, cf. bouwnaad ?). Getoogd deurtje. R. aangebouwde stallen onder doorlopend zadeldak.
In woonkamer behouden schouw, eiken balken en moerbalk. Ten Z., recentere stallen.
VIOE.

Palestraat 11

 XIX-hoeve met losstaande bestanddelen, vermoedelijk gebouwd op de plaats van een oudere hoeve. Behouden bakstenen hekpijlers.
Ten N., boerenhuis van zeven (?) trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Bakstenen en verankerde gevel tot voor kort op witgeschilderde plint doorlopend rondom de deur en afgelijnd met witgeschilderde kroonlijst. Nagenoeg rechth. muuropeningen  thans met vernieuwd houtwerk en luiken.
Ten O., schuur en ten Z.W., bakhuis.
VIOE.

Reibroekstraat 37-39 

Ruim herenhuis eertijds horend bij de stenen windmolen van de familie Van der Plaetse, opgericht in 1836 en in de jaren 1950 tot puin vervallen. Erf l. van het huis afgesloten met ijzeren hek. Dubbelhuis van zeven trav. en twee bouwl. onder schilddak (pannen), uit XIXB. Bepleisterde gevel op arduinen plint. Middenrisaliet van vijf trav. met vooruitspringende centrale deurtrav. Getoogde vensters in geriemde omlijsting op arduinen onderdorpel, op de bovenverd. doorgetrokken. Bovenvensters voorzien van omlijsting met oren en sluitsteen. Zijtrav. afgelijnd met geblokte en beraapte muurbanden. Bekronend entablement. Eenvoudige achtergevel. 
VIOE.

Reibroekstraat 76 

Boerenwoning van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat) naar verluidt, binnenin van 1804 gedateerde moerbalk. Gietijzeren hek aan bakstenen pijlers. Naar Z. gerichte bakstenen lijstgevel op gepikte plint. Vermoedelijk vernieuwde rechth. vensters met houten kruiskozijnen, roedenverdeling en groen-witgeschilderde luiken in een gewitte omlijsting. Hoge getoogde deur met bovenlicht gevat in grijsgeschilderde omlijsting met oren. Aflijnende bepleisterde kroonlijst. Overkragend dakschild op modillons. In l. zijpuntgevel, omlijst zoldervenster met oculus erboven. Geboortehuis Julius Nieuwland (1878 1936 USA). Uitvinder van synthetiech rubber.
VIOE.

Reibroekstraat 86 

Z.g. "Verloren Hulhoeve". Ten N., achterin begraasd erf (vroegere boomgaard) gelegen boerenhuis. Gewitte gevel van zes trav. en één bouwl. Onder zadeldak (pannen, n // straat). Rechth., beluikte vensters. Getoogd deurtje in groengeschilderde bakstenen omlijsting met oren en waterlijst. L. zijgevel met muurvlechtingen. Ten W., dwarsschuur met in het dak verhoogde inrijpoort onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat), in r. gedeelte twee rechth. poorten onder ijzeren latei en uitgewerkte houten dakkapel.
SCHRAP

Reibroekstraat 83

Beschilderde woning van één bouwl. en drie trav. gelegen naast kapel (nr. 81). Wederopgebouwd na oorlogsschade in 1919 met inrichting van smidse voor één der laatste hoefsmeden van Hansbeke. 
VIOE.

Reibroekstraat 85 

Hoeve met losstaande bestanddelen, uit XVIII d. Boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n straat). Bakstenen gevel op gepikte plint en bepleisterde geprofileerde kroonlijst. Houten kruiskozijnen met luiken. Getoogd deurtje in grijsgeschilderde bakstenen omlijsting op neuten en met waterlijstje. L. aangebouwd stalletje onder zadeldakje. Binnen. In woonkamer versierde moerbalk gedateerd 1797. Dwarsschuur van zeven trav. onder zadeldak (pannen, n // straat) vermoedelijk uit XIX met rechth. inrijpoort in derde trav. Gerestaureerd. 
VIOE.

Reibroekstraat 88 

Hoeve met losstaande bestanddelen gelegen in boomgaard aan het kruispunt met Kippendonkstraat. Ijzeren hek tussen vierkante bakstenen pijlers.Ten N., boerenhuis in originele doch vervallen toestand vermoedelijk begin XIX gebouwd op de plaats van een oudere hoeve. Bakstenen gevel op grijsgeschilderde plint van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Vier houten kruiskozijnen met kleine roedenverdeling en diefijzers, gedeeltelijk beluikt en gevat in witbepleisterde omlijsting. Laag, licht getoogd deurtje in gelijkaardige omlijsting. Interieur. Leegstaand woonhuis met behouden binneninrichting en drie kelders. Ten W., dwarsschuur onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat) met rechth. doorrit en voorts getoogde deuren en poorten. Ten N., vervallen bakhuis. 
VIOE.

Reibroekstraat Kapel 

Kapel van O.-L.-Vrouw van Zeven Weeën, gebouwd i.o.v. de familie Vuylsteke ca. 1894. Bakstenen kapel van twee trav. onder pannendak met dakruitertje. Trapgevel met spitsboogfries en spitsboogvormige muuropeningen. Polychroom interieur in neogotische stijl uitgevoerd door de stichters, de familie Vuylsteke. Piëta op altaar, geflankeerd door H. Jozef- en H. Antoniusbeelden. 
VIOE.

Reibroekstraat zn Kapelletje 

Een bakstenen kapelletje toegewijd aan O.-L.-Vrouw van Onbevlekte Ontvangenis met witgeschilderde voorpuntgevel opgericht i.o.v. Bernardus Van der Plaetse, olieslager van de nabijgelegen molen, in XIXc. Kapelletje van één trav. onder pannen dak met eenvoudig rondboogdeurtje als enige muuropening onder twee platanen. Houten altaar met plaasteren heiligenbeelden. 
VIOE.

Rostraat 1 (zie ook Nevelestraat 19)

Rostraat 4-6 

Op kaart Vander Maelen z.g. "Maldegems Goed", later z.g. "Rattekasteel". Voormalig boerenhuisje en "remarquabel huys van plaisance", gelegen in een rechth. omgrachting, minstens opklimmend tot 1782. Merkwaardig dubbelhuis van vijf trav. en één bouwl. onder geknikt zadeldak (pannen) met vijf dakkapellen. Gedecapeerde, naar Z.W. gerichte gevel op gepikte plint. Vier hoge rechth. vensters met kleine roedenverdeling. Aflijnende architraaf. Zijaandaken met muurvlechtingen.
R. naast het huis aangebouwde boerenwoning onder zadeldak (pannen), uit XVIII (?). Witgeschilderde gevel op gepikte plint. Twee eerste trav. getoogd deurtje in bakstenen omlijsting en bolkozijn. Aan andere kant van de schoorsteen twee houten kruiskozijnen (l. vernieuwd) met luiken, aan weerszij van laag rechth. deurtje.
Op de Z.O.-hoek van het perceel, gedeeltelijk bewaard bakhuis met muurvlechtingen.
VIOE.

Rostraat 33 

Hoeve met losstaande bestanddelen, op begraasd erf, afgesloten d.m.v. een ijzeren hek tussen bakstenen pijlers. Enkel de schuur is vermeldenswaardige: grote dwarsschuur ten N., met mooie straatgevel versierd met twee rijen rondboogvormige blindnissen, in de bovenste rij met jaartal 1870 in bakstenen en niskapelletje kruismotief in de geveltop. 
VIOE.

Rostraat 36

Voormalig hoevetje, verbouwd. Resterend bakhuis van het samengestelde type met muurvlechtingen. 
SCHRAP

Vaartstraat 1

 Z.g. .Goed 't Exaarde" of "Neerhof van het kasteel", op een figuratieve kaart van 1772 z.g. "casteel goet van den heere van Hansbeke". Thans nog gedeeltelijk rechth. omgrachte hoeve met losse bestanddelen. Zeer oude geschiedenis. Naar verluidt gebouwd op de grondvesten van het oude kasteel van Hansbeke. Het oude heerlijke kasteel van Hansbeke, vermeld in verschillende teksten vanaf XIV, stond op een omwalde motte vermoedelijk aan dit neerhof. In een landboek van 1700 wordt gesproken van "het neerhof ende deer het vervallen casteel op staet". De motte werd afgegraven en de ruïne verwijderd in 1766-67  enkele sporen van de omwalling zijn nog zichtbaar. De huidige hoevegebouwen dateren vermoedelijk uit eind XVIII, XIXB, met uitbreiding uit XXc. Toegankelijk via blauwgeschilderd ijzeren hek tussen vierkante bakstenen hekpijlers (afgebladderde beschildering) naast St.-Philomenakapel.
Ten O., groot boerenhuis (1) van zeven trav. en anderhalve bouwl. onder schilddak (pannen). Bakstenen voorgevel met rechth. vensters voorzien van blauw-witgeschilderde luiken. Haast vierkante venstertjes in de halve-verd., versierd met baksteen in vlechtwerkverband en afgelijnd door omlopende cordon. Drie trav. brede zijgevels, r. met imitatievensters en deur, l. blinde zijgevel met bouwnaad en bovenaan, tussen de mezzaninevenstertjes, een rondboognis waarin O.-L.-Vrouwebeeld. Witgekalkte erfgevel op gepikte plint met centraal en uiterst r. korfboogdeurtjes. Vlak omlijste vensters.
Ten N., dwarsschuur (2) onder steil zadeldak (pannen). In het dak verhoogde rechth. doorrit. Hergebruikte zandsteen voor de hoekstenen. Zijpuntgevels met muurvlechtingen. Binnenin mooi gebint.
Ten N.O., varkensstal (3). Ten Z., vroeger bakhuisje (4), thans garage, van het tweedelige type, met puntgevel afgewerkt met muurvlechtingen. Ernaast bakstenen dienstgebouwtje (5) (XIX c) onder zadeldak (pannen) met blindnissen. Recentelijk brandde de schuur deels af (2010).
BESCH.

Vaartstraat 2

 In 1575 vermeld als "herberghe genaempt thoeve ende de brauwerye daerneffens". In XVIII "hofstede ende wethuys van Hansbeke", vanaf 1782 huis van de baljuw  thans herberg z.g. "'t Oud Gemeentehuis". Een achtkantige arduinen schand- of gerechtspaal stond voor het oude wethuis en bevindt zich thans in het kasteelpark ertegenover. Ingeplant op de hoek met de Voordestraat.
Bakstenen gevel op gepikte plint van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, nok // straat) te dateren XVIII B. Per twee gekoppelde rechth. vensters met kleine roedenverdeling gevat in vlakke, witgeschilderde omlijsting met oren en vouwluiken (met uitzondering van de twee r. trav.). Rechthoekige deur (+ twee traveeën.) in classicistische arduinen omlijsting (blauw-witgeschilderd). Oorspronkelijk houtwerk en smeedijzeren bovenlicht. Modillons met diamantkopjes onder overkragend dakschild. Zijpuntgevels met muurvlechtingen. Naast het huis, dwarsschuur met muurvlechtingen in de O.puntgevel.
BESCH.

Vaartstraat 5

 Z.g. "Ter Voorde". In het landboek van 1700 vermeld als het "goeswesende hofstede te Voorde" doch op bijgaande kaart onbebouwd met sporen van een vroegere omwalling. Eertijds toebehorend aan de abdij van Drongen. Fraaie hoeve met losstaande bestanddelen in boomgaard toegankelijk via ijzeren hek tussen bakstenen pijlers met niskapelletje. Ten O. van het erf, slingervormige vijver, vermoedelijk resten van de vroegere omwalling.
Ten N., boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat), uit XVIII-XIX. Witgekalkte gevel op gepikte plint. Mooie gevelordonnantie van zes vensters, per twee gekoppeld, en deur in grijsgecementeerde omlijsting. Behouden kleine roedenverdeling, rode tegeldorpels en groen-witgeschilderde luiken met lichtopening.
Ten Z., grote dwarsschuur onder zadeldak (pannen), in de W.-gevel hartvormige nis met bekronend kruis in baksteen. Ten N. van het woonhuis, varkensstallen en kleinere, later gebouwde aanhorigheden.
VIOE.

Vaartstraat 30

Hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd in U-vorm rondom erf afgesloten door haag en groen-witgeschilderd gietijzeren hek. Vroeger in de directe nabijheid van een stenen oliewindmolen, gebouwd in 1832 en in 1944 tot puin vervallen.
Gerestaureerd boerenhuis van negen trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat). Bakstenen gevel op gepikte plint en bepleisterde kroonlijst. Vernieuwde rechth. vensters met luiken en deur met nieuwe zandstenen omlijsting. Gedichte deur in tweede trav.
Bouwnaad voor de laatste twee trav. r. Naar verluidt binnen, in de huidige slaapkamer, schouw met zandstenen stijlen en kapitelen versierd met engelen.
Ten Z. en ten Z.O., paardestallen, ten O. aangebouwd bakhuis.
VIOE.

Vaartstraat 34 

Op het einde van de straat, aan de brug over de Brugse Vaart, gelegen woning van vier trav. en twee bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat), uit XIX B. Bakstenen gevel met licht getoogde muuropeningen. Deur in licht uitspringende bakstenen omlijsting met oren en kroonlijst. Ten N., dwarsschuur. 
VIOE.

Vaartstraat 36

 Aan de Brugse Vaart gelegen huis van vier en twee trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen), vermoedelijk uit XIX. Witgekalkte gevel op gepikte pkint met getoogde vensters aan weersij van de deur en voorbij de bouwnaad, rechth. venster en poort, misschien later toegevoegd. 
VIOE.

Voordestraat 3 

Klein laag huis onder zadeldak (pannen, n // straat), gelegen achter de herberg "'t Oud Gemeentehuis" (Vaartstraat nr. 2). Oudere kern aangepast in XIX. Gewitte gevel op gepikte plint met rechth., beluikte vensters. Getoogd deurtje. 
VIOE.

Voordestraat 4 

Z.g. "Goed te Voorde". Vroeger toebehorend aan de abdij van Drongen en reeds bekend in XIV. Vanouds omringd door een rechth. "omwalling". Toegankelijk via een ijzeren hek tussen arduinen geblokte pijlers.
Ten W., boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat), vermoedelijk XVIII te dateren, in 1982 aangepast met verhoogd dak. Nieuwe bakstenen voorgevelbekleding en vernieuwde rechth. vensters. Uiteinden van moerbalken zichtbaar in de voorgevel. Behouden getoogd deurtje in grijze bakstenen omlijsting op neuten, met oren en waterlijst. Erboven verzekeringsplaatje "Union". Overkragend dakschild rustend op modillons. In r. zijpuntgevel sporen van muurvlechtingen van kleinere gevel met getoogd zoldervenster.
Ten N., schuur, oorspronkelijk voorzien van trapgevels, vernield bij brand in 1966, mogelijk het eerste woonhuis. Ten Z.O., in hoek van de omgrachte boomgaard, witgekalkt bakhuis op gepikte plint.
SCHRAP (de woning, niet de hekstijlen en het bakhuis)

Voordestraat 5

 Thans z.g. "D'Ertbessembulken". Hoeve met losstaande bestanddelen met oude kern. Gelegen naast een vroegere buitenplaats.Ten O., huidig boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen). Witgekalkte gevel op gecementeerde plint. Hoge rechth., beluikte vensters en deur onder betonnen latei. Naar verluidt r. trav., met gebogen deurtje en venster, van voormalige weefkamer. Zijgevels afgewerkt met muurvlechtingen. Opkamer aan achtergevel. Binnen: grote schouw en geschilderde moerbalk op beschilderde zandstenen consoles, vier deuren in de gang. Ten Z., duivenhok, vermoedelijk een vroegere woning. Een hoger opgaand gedeelte van twee bouwl. onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat), afgewerkt met muurvlechtingen en een l. zijaanbouwsel onder lessenaarsdak, eveneens met vlechtingen. R. ervan nieuw aangebouwde stallen.
Interieur: schouw, kelder en opkamer en behouden uitspringende deuromlijsting op neuten en met oren.Ten W., bakstenen dwarsschuur met in het dak hoger opgetrokken doorrit. Ten O., tussen het woonhuis en het duivenhok, varkenshokken.
VIOE.

Voordestraat 7 

Z.g. "Het Goyken". XVIII-buitenplaats gelegen ten Z. in mooie tuin met ijzeren afsluiting en ronde arduinen hekpijlers met vaasbekroning aan de straatkant en verschillende bakstenen pijlers aan de zij-ingang.
Thans gecementeerd en geschilderd herenhuis van vijf trav. en twee bouwl. Onder zadeldak (leien, n // straat). Hoge rechth. ramen met persiennes. Bekronend driehoekig fronton met oeil-de-boeuf boven de drie middentrav. In l. zijgevel jaarankers 1764. L. Iager zijaanbouwsel van twee bouwl. met polygonale uitbouw, op de begane grond met oculi en op de bovenverd. met spitsboogvensters van huiskapel vermoedelijk later toegevoegd. Gelijkaardige achtergevel naar Z. georiënteerd.
In de tuin, voor het huis, zeshoekig bakstenen gebouwtje (prieeltje) en twee parallelle dienstgebouwen opgesteld aan weerszij van het huis. L. thans ingericht als woning (nr. 6). Gecementeerde gebouwtjes met steekboogarcade van drie trav. onder zadeldak, in de puntgevel rondboogvormig.
Ten O., serre met segmentboogvormig gebogen beglazing.
VIOE.

Warandestraat 1

Boerenhuisje van vier trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n straat) daterend uit eind XVIII (?). Bakstenen gevel op grijsgeschilderde plint. Bouwnaad voor de laatste trav. Rechth. beluikte vensters aan weerszij van een getoogd deurtje gevat in groengeschilderde bakstenen omlijsting met oren en een waterlijst. Geprofileerde witbepleisterde kroonlijst.Ten Z., dwarsschuur met jaartal 1886 van bakstenen in zijgeveltop. Gerestaureerd.
VIOE

Warandestraat 2

Boerenhuis, sedert de jaren 1950 café z.g. "De Reisduif". Langgestrekt hoevetje vermoedelijk uit eind XVIII. In XIX B toegevoegde zijtrav. Z. gerichte, witgekalkte gevel op gepikte plint met zadeldak (pannen, n // straat). Rechth. vensters onder houten latei met blauw-witgeschilderde luiken. L. houten kruiskozijn met bewaarde roedenverdeling. Getoogd deurtje in grijsgeschilderde bakstenen omlijsting met neuten, oren en waterlijstje. Bouwnaad voor het laatste venster met sporen van gedichte deur op de laatste penant (vroegere winkel). L. aangebouwde stalvleugel.  VIOE.

Warandestraat 4

 Hoeve met losstaande bestanddelen  opklimmend tot XVIII, recent woonhuis. Voormalig boerenhuis van zeven trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n // straat). Gewitte gevel op gepikte plint. Rechth. beluikte vensters met arduinen dorpel. Getoogd deurtje.Ten O., dwarsschuur onder zadeldak (pannen, n ⊥ straat), 1882 gedateerd, zijgevel versierd met niskapelletje, jaartal en kruismotief van baksteen. 
VIOE.

Warandestraat 6 

Opgeknapt voormalig boerenhuisje uit eind XVIII of begin XIX. Vensters met vernieuwd houtwerk. Korfboogdeurtje in brede bakstenen omlijsting. 
VIOE.

Warandestraat 9 

Z.g. "Kasteel van Hansbeke". Het kasteel van Hansbeke wordt reeds vroeg vermeld bij herhaalde vernielingen in XIV en XV. De ruïnes van het, vermoedelijk op een omwalde motte gebouwde, kasteel werden in 1766-67 verwijderd (cf. Vaartstraat nr. 1). Het nieuwe kasteel werd ca. 1790 iets verderop wederopgebouwd. Tot midden XVIII was de heerlijkheid van Hansbeke in het bezit van de familie de Gernoval. In 1765 verkocht aan J.A. van de Woestyne, die rond 1790 het kasteel liet bouwen. Fr. Borluut van Vinderhoute (kasteel Schouwbroek) werd bij testament eigenaar van het kasteel in 1858 en vanaf 1887 kwam het kasteel door huwelijk in handen van graaf de Bousies, later graaf de Bousies-Borluut. In 1985 gedeeltelijk door brand vernield. Thans wederopgebouwd met één verd. minder. Classicistisch kasteel gelegen in uitgestrekt park met vijver, vermoedelijk aangelegd begin XX. Monumentale ingang: ijzeren afsluiting en trek tussen gecementeerde pijlers met vaasbekroning. Aan de achterzijde leidt een mooie lindendreef vanaf een ijzeren hek aan de omwalling naar de Melkerijstraat (dorp).Voor de recente brand onderkelderd bak- en hardstenen kasteel van zeven trav. en drie bouwl. onder een schilddak met later toegevoegde dakkapellen. Voorheen bepleisterd en beschilderd. In XIX d vermoedelijk gedecapeerd en toevoeging van een rechth. uitbouw aan de achtergevel en achteruitspringende l. partij waarin dienstingang en kapel op de bovenverd. In 1885 liet Lucie Borluut een toren bijbouwen die in 1954 afgebroken werd.
Rechth. vensters gevat in een geriemde omlijsting (XIX d) met oren en op de eerste twee bouwl. met sluitsteen. Onderdorpels met versierde panelen en guirlande. Aangebouwde portiek. Klassiek entablement.
Interieur bij de recente brand grotendeels vernield en wederopgebouwd. Kapel op polygonale plattegrond op bovenverd., versierd met Maria-Hemelvaart in trompe l'oeil op het plafond, fries met vier apostelen, marmeren altaar, drie glasramen gesigneerd "E. Van Cromburgghe-Gand- 1895".
Ten O., naast het kasteel, z.g. kinderspeelhuisje met l. aangebouwd hondenhok(tralies), daterend uit XIX c. Bakstenen gebouwtje van één bouwl. onder plat dak. Rondboogarcade met negen bogen en centraal een driezijdige, hoger opgetrokken uitbouw. Fraaie baksteenversiering als gevelbeëindiging.
Ertegenover zeskantig ezelshokje onder strodakje, uit XIXB. Okerkleurig geschilderd met blauwgeschilderd fries met tandlijst, rondboogpoortje met overspannende waterlijst. In flankerende vlakken omlijste oculus.
Ten O., wagenhuis met dienstwoning van vier trav. onder schilddak (leien) uit XIX B. Grotendeels met klimop begroeid bakstenen gebouw met rondboogarcade. Middentrav. overspannen met luifel van glas en ijzer.
Ten W., fraaie oranjerie gelegen in een ommuurde moestuin. Bakstenen gebouw van zeven trav. onder schilddak (leien), uit XIX c. Rondboogarcade met hoge vensters voorzien van kleine ijzeren roedenverdeling en rondboogvormige ontlastingsboog steunend op pilastertjes. Geaccentueerde middentrav. tussen verdiepte pilasters. Aflijnend baksteenfries. Siervaasbekroning op verdiepte hoekpilasters. In achtergevel, gedichte rondboogvormige muuropeningen. Oranjerie geflankeerd door serres met segmentbogige beglazing.
Bakstenen tweegezinswoning (nr. 11-13) uit XIX d gelegen in het domein van het kasteel, dienstwoningen voor het personeel. Elk drie trav. en twee bouwl. onder zadeldak (pannen) tussen zijtrapgevels. Beluikte getoogde vensters met roedenverdeling. Getoogd deurtje in bakstenen omlijsting. Voorts blinde deurtrav. uitlopend in getrapt dakvenster.
BESCH.

Warandestraat 10-12

Aaneengebouwde voormalige boerenarbeidershuisjes onder zadeldak (pannen, n // straat) met begraasd voorerf daterend uit eind XVIII nr. 12 grotendeels vernieuwd. Nr. 10. Gewitte gevel op gepikte plint. Drie houten bolkozijnen met kleine roedenverdeling en luiken. Getoogd deurtje. 
SCHRAP

Warandestraat 14 

Gekoppelde boerenarbeidershuisjes onder doorlopend zadeldak (pannen, n // straat), vermoedelijk daterend uit XIX (?). Aangepaste gewitte gevels op gepikte plint met beluikte rechth. vensters en deurtjes. 
SCHRAP

Warandestraat 16 

Boerenarbeidershuisje met één bouwlaag onder zadeldak, gewitte gevel op gepikte plint, vierkante beluikte vensters en getoogd deurtje. Pannen, n // straat. XIXa of XVIII. 
VIOE.

Warandestraat 15 

Hoevegebouwen met oude kern ingeplant in boomgaard met lange oprit. Op kaart van 1700 gelegen in rechth. Omgrachting. Ten O., boerenhuis van zes trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen, n straat) tussen vernieuwde zijtrapgevels. Behouden muurvlechtingen wijzen op vroegere aandaken. Gewitte gevel op gepikte plint. Hoge rechth. vensters onder houten latei en gelijkaardige deur. Op r. penant sporen van gedicht korfboogdeurtje op l. penant van rechth. deurtje. Overkragend dakschild op uitgesneden modillons. L. aanbouwsel onder lessenaarsdak. Interieur. In woonkamer grote schouw met bordenrek en mooie eiken balken op slof of met fraai gesculpteerde versiering. Ten W., oude bakstenen duiventoren onder zadeldak tussen trapgeveltjes  vlg. Depraet daterend uit XVI. R., in 1939 aangebouwde stallen. In Z.-gevel drie vlieggaten met verweerde loopplaat rustend op vier zandstenen consoles, in de N.-gevel vijf vlieggaten en loopplaat op consoles. In O.-gevel rondboogvormig deurtje met geprofileerde dagkanten. In de kluis bevinden zich 120 woonnissen. 
VIOE.

Warandestraat 18 

Langgestrekt hoevetje met omhaagde boomgaard ervoor, daterend uit XIX (A ?). Voormalig boerenarbeidershuisje met gewitte gevel (naar Z. O.) op gepikte plint onder zadeldak (pannen, n // straat). Houten bolkozijnen met luiken en licht getoogd deurtje. R. stalgedeelte onder doorlopend zadeldak. 
VIOE.

Warandestraat 19 

Langgestrekt hoevetje, uit XVIII. Zou vlg. bewoners sedert midden XVI tot enkele jaren terug in het bezit geweest zijn van de familie Cooremans (naar verluidt in 1983 gedurende 430 jaar). Boerenhuis van zes trav. en één bouwl. en l. aanleunende stal en schuurvleugel onder doorlopend zadeldak (pannen, n // straat). Gewitte gevel op gepikte plint. In l. trav. klein beluikt raampje van opkamer. Voorts hoge rechth. vensters met blauw-witgeschilderde luiken. Laag getoogd deurtje. Muurvlechtingen in de l. zijgevel verwijzen naar een later verhoogd dak. In woonkamer versierde moerbalk en grote schouw.Ten N.W., bakhuis uit XVIII en ten W., wagenhuis uit XIXB, met houten bebording in de puntgevel. 
VIOE.

Warandestraat 20

 Voormalig hoevetje achterin begraasd voorerf, daterend uit XIX A. Boerenhuis van zes trav. met bakstenen voorgevel op gepikte plint. Zes rechth. beluikte vensters, per twee gekoppeld, en getoogd deurtje. Overkragend dakschild op daklijstconsooltjes. 
VIOE.

Warandestraat 27

 Alleenstaand herenhuis en oudere hofstede thans dienstgebouw gelegen binnen een meerdelige circulaire omgrachting. Op een figuratieve kaart van 1660 voorgesteld in een vierkante omwalling verbonden met een omlopende waterloop. Op de kaart van J. Dedeken van 1744 in een gesloten meerdelige omgrachting. Eertijds ook lusthuis van de Markies de Rodes. In XIX met brouwerij "De buitenlust", buiten de omwalling, van brouwer Van Hoecke en later Van Hecke. Het herenhuis met eertijds beraapte gevels van thans zeven trav. en twee bouwl. onder een schilddak (pannen, n // straat), was vlg. een oude prentbriefkaart voorzien van een bepleisterde XVIII (?)-gevel van anderhalve bouwl. met twee hoger opgetrokken middentrav. met fronton en oculus. Huidig uitzicht vermoedelijk uit XXA. Verankerde, beraapte lijstgevel met dubbelhuisopstand. Aan de straatzijde licht vooruitspringend middenrisaliet. Rechth. benedenvensters met persiennes en getoogde bovenvensters met sluitsteen, alle in witgecementeerde omlijsting.
VIOE.
Ten W., buiten de omwalling gelegen, vroegere hoeve, thans kunstgalerie. Eertijds gewitte gevel op gepikte plint van vijf trav. en één bouwl. Onder zadeldak (pannen, n // straat) tussen zijaandaken met muurvlechtingen. Gewijzigde vensters. Half gedicht korfboogdeurtje met in het verlengde ervan een dakvenster met tuitgevel, afgewerkt met vlechtingen, en een rondboogvenster. 
VIOE.

Warandestraat 26 

Hoeve met losstaande bestanddelen, op een lange afstand van de straat.
Twee evenwijdige gebouwen waarvan het noordelijkste een XVIII kern bezit, gezien de muurvlechtingen. Rechthoekige, eerder vierkante ramen met luiken.
Enigszins aangepast. 
GER.

Warandestraat 28

Boerenarbeidershuis op lichte verhoging in tuin aan de straat.
Woonhuis XIX of XVIII met gewijzigde volumes.
GER.

Warandestraat 29-31 

Oude kapel z.g. "Nood zoekt Troost", later ook z.g. "Van Hecke's kapelle", naar de eigenaar in XIX. Reeds vermeld in XVIII d. De oorspronkelijke kapel met portiek in de O.-gevel was eertijds d.m.v. een cartouche gedateerd 1767. Nog in XVIII d werd aan de W.-zijde een woning toegevoegd. Ca. 1970 ingericht als woning met behoud van de vroegere portiek als kapel. Gewitte gevels op gepikte plint onder pannen zadeldaken. Huidig kapelletje, voormalige portiek, van één trav. ten O.: tuitgevel met muurvlechtingen en rondboogdeurtje. Aan straatkant woonhuis met centrale deur in uitspringende baksteenomlijsting en geflankeerd door rondboogvenstertjes (van de vroegere kapel)  
VIOE.

Warandestraat 30 

Naar verluidt vroegere tweegezinswoning onder doorlopend zadeldak (mechanische pannen, n // straat). Gerestaureerd als buitenhuis. Witgekalkte gevel op gepikte plint, naar Z. gericht en afgelijnd met getrapte kroonlijst. Beluikte houten kozijnen met gereconstrueerd houtwerk. Twee identieke grijsgeschilderde deuromlijstingen met oren en waterlijsten. In de woonkamer van het eerste huisje, moerbalk gedateerd 1798 (cf. zelfde jaartal in de nieuwe jaarankers op de r. zijgevel). 
VIOE.

Warandestraat 34 

Achterin gelegen, voormalige boerenarbeiderswoning van één bouwl. Onder zadeldak (pannen, n // straat) naar verluidt moerbalk gedateerd 1798. Grotendeels vernieuwde gevel met aflijnende geprofileerde kroonlijst, naar Z. gericht. Gebogen deurtje, en gedichte deur op r. trav. 
VIOE.

Warandestraat 35

Hoeve met losstaande bestanddelen gelegen in de vroegere Kippendonkstraat, thans een zijstraat van de Warandestraat doodlopend op de spoorweg. Ten W., blauw-witgeschilderd ijzeren hek.Ten N., boerenhuis van acht trav. en één bouwl. onder zadeldak (pannen), uit XVIII B of XIX A en op de plaats van een oudere hoeve. Bakstenen gevel op gepikte plint. Grote ramen met kleine roedenverdeling, dorpels met rode tegels, roodgeschilderde ontlastingsbogen en blauw-witgeschilderde luiken. Deur in rood-witgeschilderde omlijsting. R. zijaanbouwsel met stallen onder zadeldak. Ten O., thans verbouwde dwarsschuur.
VIOE.

Zandestraat Z.nr.

 Z.g. "Kapel van St.-Antonius Abt" of z.g. "Zandekapel", in 1901 gebouwd ter vervanging van een ouder kapelletje. Bakstenen neogotisch kapelletje met voorportaaltje onder leiendaken. Recenter aangebrachte terra-cotta-reliëfs in spitsboogvormige blindnissen. 
VIOE.

Zandestraat 16

XX dorpswoning in een rij met gelijkaardige huizen, doch met een meerwaarde t.o.v. deze laatste omwille van de stijlelementen zoals een met witte baksteenbanden versierde voorgevel, getoogde vensters, en in het knikdak vooral een doorlopende dakkapel met een rondboograam en afgewerkt met natuursteen en groen geglazuurde tegeltjes.
Vier sierankers.
Gecementeerde plint, oorspronkelijke voordeur. In het dak dakvensters met opvallende roedenverdeling. 
GER.